Ιστορία = συγχρονική διαχρονία, ή διαχρονική συγχρονία

σαρκωση

πόρνη επιθυμούσε ο Θεός; - ναι πόρνη, την ανθρώπινη φύση

Στη γλώσσα και τη ζωή της Εκκλησίας τα Χριστούγεννα σημαίνουν Σάρκωση. Σάρκωση θα πει πως ο απερινόητος, απρόσιτος και άκτιστος Θεός ταπεινώνεται και γίνεται ένα με τη φθαρτή και θνητή φύση μας. Πραγματικά, όχι φανταστικά. Γίνεται πλήρης, όμοιος με μας άνθρωπος, αποκτά σάρκα και οστά. Αδειάζει η θεότητα μέσα στο κορμί της ανθρωπότητας από αγάπη και μόνον.

Σκάνδαλο για τη λογική, τρέλα ακατανόητη. «Μυστήριον ξένον ορώ και παρόδοξον» ψάλλει ο υμνωδός της Εκκλησίας και έχει βαθιά επίγνωση του μυστηρίου που συντελείται, της παραδοξότητας δίχως προηγούμενο. Μόνο με πίστη, δηλαδή εμπιστοσύνη, χωρίς όρους και όρια βιώνεις τέτοια αποκάλυψη. Ρίσκο, τελικά, η πίστη στο Θεό - όπως και στον έρωτα - δεν έχει ασφαλίσεις, κατοχυρώσεις, αποδείξεις. Διακινδυνεύεις, χάνεις ή κερδίζεις τα πάντα. «Κι΄ όποιος δεν απελπίστηκε απ΄ όλα δεν τρέχει κοντά στον Θεό» (Κόντογλου).

Με τόλμη που εκπλήσσει ακόμη και σήμερα, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος σχολιάζει το γεγονός της Σάρκωσης του Θεού: «Πόρνη επιθυμούσε ο Θεός; - αναρωτιέται - ναι πόρνη, τη δική μας (ανθρώπινη) φύση - εξηγεί... Ήταν τρανός κι΄ αυτή ταπεινή, τρανός στη φύση... αχώρητος στο νου, άπιαστος από τη σκέψη. Πώς να το πω; Πώς να το παραστήσω; Το μεγαλείο του απέραντο, πού να πιαστεί η σοφία του με αριθμούς. Κι αυτός ο μέγας και τρανός επεθύμησε πόρνη (την ανθρώπινή μας φύση). Και τι κάνει; Δεν της στέλνει κάποιον απ΄ τους δούλους του, δεν στέλνει άγγελο στην πόρνη αλλά καταφθάνει αυτός ο ίδιος, ο ερωτευμένος. Επειδή δεν μπορούσε ν΄ ανέβει εκείνη στα ψηλά, κατέβηκε ο ίδιος στα χαμηλά. Έρχεται στην καλύβα της. Τη βλέπει μεθυσμένη, καταπληγωμένη και εξαγριωμένη. Και με ποιο τρόπο έρχεται; Όχι μ΄ ολοφάνερη τη θεότητά του, αλλά γίνεται εντελώς ίδιος μαζί της...»

Αυτό είναι το μεγαλείο της Σάρκωσης! Και μια τέτοια θεολογία και φιλοσοφία ζωής που πιστεύει σ΄ αυτήν, είναι που γέννησε τον πολιτισμό που ξέρει γιατί γιορτάζει τα Χριστούγεννα. Πολιτισμό γιορτής με επίγνωση, δίχως φαντασιώσεις, ηθικισμούς και λυρικές εξάρσεις. Πολιτισμό που σαρκώθηκε και αποτυπώθηκε διαχρονικά, στην υμνολογία των αγίων ημερών με την ιλιγγιώδη ποίηση και το κατανυκτικό μέλος των τροπαρίων, στο λαϊκό πολιτισμό που τραγουδά τη Σάρκωση, στα κάλαντα, με το στόμα των παιδιών πως «Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν...» και που ξέρει να στρώνει τραπέζι γιορτινό απλό και λιτό αλλά αρχοντικό και φιλόξενο έτσι που να δοξάζεται η ύλη και τα υλικά αγαθά δίχως να γινόμαστε δούλοι τους.

απόσπασμα από το κείμενο "ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΟ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ", του παπά Μιχάλη Σελινιωτάκη

σαρκωση

Ο δρόμος της πίστης, ο δρόμος της λογικής, ο δρόμος της ιστορίας

Η ιστορία του πνεύματος του Ελληνισμού ήταν στροφή και ορμή προς το ύψιστο και το Απρόσιτο, προσέγγιση προς μια θεϊκή πρωταρχή, όπου αναπαυόταν το τέλειο και το απόλυτο.

Με το μυστήριο της Γεννήσεως αυτό το απόλυτο σκηνώνει εδώ και ανανεώνει τη ζωή μας. Γίνεται πραγματικότητα. Τούτο δεν είναι δεισιδαιμονία, ούτε χαριτωμένος παραλογισμός. Είναι ανάμεσα στο Γεγονέναι και το Εσεσθαι. Είναι η αλήθεια του Απρόσιτου που εγκαθιδρύει τον «έσωθεν ουρανόν».

Ετσι ο μεγάλος νόστος πληρούται.

Πραγματώνεται μάλιστα κατά την ώρα της μέγιστης απόγνωσης για το υπάρχον, το οποίο απογοήτευσε τον νου και τις καρδιές και γι” αυτό έπρεπε να ακυρωθεί.

Ακυρώθηκε με τη Γέννηση «ότε ήλθε το πλήρωμα του χρόνου». Τότε παραμερίζεται η ιδέα της σαρκός και εμφανίζεται η σάρξ της ιδέας.. Αυτής της σαρκώσεως η σωτηρία είναι η λύτρωση από την έσχατη απόγνωση. Από το χάος των καιρών. Από τότε ο φίλιος Ιησούς είναι ανάμεσά μας.

Τον ατενίζουν άραγε οι οφθαλμοί μας;  Γίνεται η καρδιά της ανθρωπότητας αυτές τις πνευματοφόρες μέρες, αυτόπτης μάρτυρας της αιώνιας Αλήθειας, που εισέρχεται στο χρόνο; 

Του Χριστού τη θεία και ανώτερη από κάθε άλλη δύναμη δεν τη φανερώνουν τόσο η απεραντοσύνη των ουρανών και των αστέρων και η αδιάλειπτη Πρόνοια και στοργή του προς την ασθενή φύση μας.

Με τη γνωριμία Του η ανθρώπινη ύπαρξη εξευγενίζεται και ανακαινίζεται ριζικά. Είναι σαν μια νέα γέννηση του ανθρώπου η Σάρκωση του Χριστού.

Υπάρχει βέβαια και ένας δεύτερος δρόμος, με τον οποίο θα μπορούσε ο άνθρωπος να προσεγγίσει το Σπήλαιο.

Είναι ο δρόμος όχι της καρδιάς, αλλά του λογικού. Η προσπάθεια για έλλογη σύλληψη και νοητική ερμηνεία. Ο αγώνας για λογική τεκμηρίωση. Ομως, ο δρόμος αυτός είναι δύσβατος και αιχμηρός και γίνεται πίσω από τα λαγκάδια του αγνώστου…

Εδώ η σχέση του ανθρώπου με τον Σαρκωθέντα είναι έλλογη, όχι βιωματική. Οχι εράσμια. Οχι θερμή. Οχι ζώσα. Οχι πυρωμένη εν πνεύματι. Γίνεται ανατόμος του θείου Λόγου. Και καθώς ο ανθρώπινος αφλογιστεί, σκανδαλίζεται, διότι το Μυστήριο είναι ξένο και παράδοξο. Ο χώρος του Απόλυτου, του Θείου, του Αιώνιου είναι αφιλόξενος για το ανθρώπινο λογικό και εκπέμπει φως εκθαμβωτικό. Σκότος για τον νου, ακτινοβόλο για την καρδιά, ουράνια δρόσο.

Υπάρχει ασφαλώς και ένας τρίτος δρόμος, σύντομος και βατός. Είναι ο δρόμος της ιστορίας. Ούτε οι οξύτεροι επικριτές ή και αρνητές της Αποκάλυψης τόλμησαν να αμφισβητήσουν ότι η παρουσία του προσώπου του Χριστού επάνω στη Γη αποτελεί τη βαθύτερη τομή μέσα στην παγκόσμια ιστορία.

Οχι μόνο επειδή ο Χριστός «ήλθεν», όταν κυριαρχούσε η ψυχοφθόρα ηδονή, μια υλόφρων αντίληψη, διαφθορά καλπάζουσα, πολιτιστική ένδεια, κάτι σαν επιθανάτιος ρόγχος, αλλά γιατί ο Χριστιανισμός έκτισε έναν καινούργιο πολιτισμό, ανεξάρτητα των μετεγενέστερων μεθοδεύσεων και της εκμετάλλευσης εκ μέρους της Εκκλησίας. Ο χριστιανικός πολιτισμός εισήγαγε νέες αξίες, ανασύνθεσε τις παλιές, επηρέασε την κοινωνία, διαπότισε την τέχνη με το πνεύμα του, έδωσε μέγα βάθος στην έννοια του ανθρώπου, ανακαίνισε την κτίση με την «κονήν εντολήν» της αγάπης.

Του Χριστού η ανθρώπινη φύση γνώριζε ότι ο «θεός ανθρώπου ου μίγνυται». Το σπήλαιο όμως ανέδειξε τον Πλάτωνα πλανώμενο. Εκεί η θεοποίηση του Ανθρώπου. Εδώ η ενανθρώπιση του Θεού. Εκεί ο αγώνας της Γνώσης. Εδώ ο θρίμαβος της Πίστης. Εκεί η καταπονούσα «Απόκρυφη». Εδώ η «ου φέρουσα έρευναν» ανεννόητη «Αποκάλυψη» με την έλευση του Χριστού δεν αναζητείται πλέον ο Θεός μέσα ή έξω από τη φύση, αλλά ομιλεί ο ίδιος μέσω των γεγονότων της ιστορίας. Εισέρχεται τώρα το αιώνιο και μακάριο. Είναι μέσα στο ανειρήνευτο Γίγνεσθαι.

Η είσοδος είναι αυτή η ενανθρώπιση του Χριστού. Η Αποκάλυψη ήταν αναγκαία, αφού η πενία του ανθρώπινου λόγου δεν επέτρεπε να συλληφθεί νοητικά ο Θεός-Λόγος. Και έτσι ο Λόγος εγένετο σάρξ!..

Καλά Χριστούγεννα!…

απόσπασμα από το κείμενο του Στυλιανού Συρμόγλου, 

"Ο λόγος σαρξ εγένετο… Καλά Χριστούγεννα"